De Praagse lente blijft altijd boeien

zondag 23 mei – dinsdag 25 mei 2004

Op naar Praag voor een commissievergadering van de Raad van Europa. Deze keer de commissie ‘gelijke rechten’ (voor vrouwen en mannen welteverstaan). Deze commissie is de emancipatiewaakhond van de Raad van Europa en bestaat deels uit doorgewinterde feministes, deels uit vrouwen die het ook belangrijk vinden en tenslotte uit enkele mannen. En dan heb ik het alleen maar over de commissieleden die komen opdagen, want zoals gebruikelijk bij dit soort vergaderingen schommelt de opkomst rond de 30%. Dat is blijkbaar een vast Europees opkomstcijfer.

De commissie is er op uitnodiging van het Tsjechische parlement. Een Tsjechisch lid van de commissie moet een rapport schrijven over ‘gender budgeting’, een onderwerp waar ze ook in Tsjechië mee bezig zijn. Vandaar de uitnodiging om naar Praag af te reizen, waar op zaterdag en zondag een uitgebreid cultureel programma, waarbij het culinaire onderdeel niet vergeten is. Zo geeft de Tsjechische premier een diner in een kasteel; de bus met het gezelschap ontsnapt ternauwernood aan een catastrofe als een enorme boom omzwiept, vlak nadat de bus passeert. Ik heb dit overigens allemaal uit de tweede hand, omdat ik het uitstapje aan mij voorbij laat gaan en pas zondagavond in een koud en nat Praag arriveer.

Op maandag beginnen we in een mooie zaal van het Tsjechische parlement met een gewone commissievergadering. Deze wordt vooral gevuld met het bespreken van een rapport van de Ier Mooney over ‘Women’s participation in elections’. Een gedegen werkstuk dat de positie van vrouwen in een groot aantal Europese landen onder de loep neemt en met een groot aantal voorstellen komt om de positie van vrouwelijke kandidaten op lijsten te verbeteren. Quotering, positieve actie, politiek emancipatiewerk, bewustwordingscampagnes: het hele repertoire passeert de revue. Ik stel voor niet alleen aandacht te besteden aan verkiezingen voor het parlement, maar ook aan die van presidenten, burgemeesters en benoemingsprocedures bij regeringen. Opdat ook op die machtsposities vrouwen meer aan de bak komen. De suggestie wordt overgenomen en vertaald in een aanbeveling.

’s Middags is er een hoorzitting over geweld tegen vrouwen in de huiselijke kring. Ook daar wordt een rapport over geschreven, dit keer door een Fransman. De dames feministes in de commissie hebben het liefst dat een rechtse man een rapport schrijft over een feministisch onderwerp, maar dan wel op de manier zoals zij dat graag zien, zodat de kans het grootst is dat dit rapport uiteindelijk ook wordt aangenomen. Een beproefde tactiek. ‘Aan linkse mannen zoals jij hebben we dus niet zo veel’ wordt mij hartelijk toegevoegd. De Fransman, een bejaarde charmeur, laat zich makkelijk door de dames inpakken. Een medewerkster van Amnesty International geeft een presentatie van de wereldwijde actie die op stapel onder het motto ‘It’s in our hands: stop violence against women’.

Aan het eind van de dag geeft de voorzitter van het  Tsjechisch parlement een lopend buffet, waarbij ik, zoals tegenwoordig vaak in het buitenland, gevraagd wordt waarom er toch zo’n rechtse, intolerante wind door de Nederlandse polder jaagt.

Dinsdagochtend is dan de ‘hearing’over ‘gender budgeting’ oftewel de vertaling van het emancipatiestreven in het hele begrotingsproces van de overheid. Een stoet inleiders, van de Tsjechische minister van Sociale Zaken tot de Spaanse econome die werkt voor de vrouwentak van de VN (UNIFEM), geeft zijn of haar visie. Verrassend genoeg zijn het vooral landen uit ‘het Zuiden’ (Australië, Zuid-Afrika, Tanzania, Baskenland) die op dit terrein, met Zweden, voorop lopen. Benadrukt wordt dat het niet om een gelijke verdeling van geld gaat tussen mannen en vrouwen, dat is op vele terreinen ook niet vol te houden, maar dat er wel een soort expliciete verantwoording moet komen over wat de rol van vrouwen is, dan wel zou moeten zijn vanuit het emancipatieperspectief, in de overheidsfinanciën. Zoals het (bekende) voorbeeld van de huisvrouw die niet wordt betaald, maar wel economisch gezien onmisbaar is, of de subsidie aan voorzieningen, waar vooral mannen van profiteren. Ik breng naar voren dat ‘geld beleid moet volgen’ en dat je dus eerst op papier een goed, concreet emancipatiebeleid moet hebben, vertaald in doelen en jaarplannen die op termijn ook afrekenbaar moeten zijn. Daarna komt het geld en het lijkt me niet verstandig de discussie in de omgekeerde volgorde te voeren. Neemt niet weg dat het heel inzichtelijk kan zijn om de overheidsfinanciën tegen de feministische meetlat te houden, al kun je wel meer meetlatten bedenken, zoals de milieumeetlat. Ik begrijp dat de ‘gender budgeting’ nog in de kinderschoenen staat en dat de UNIFEM hard aan het werk is om met een praktisch handboek te komen. Ik ben benieuwd hoe Zalm en co daar t.z.t. op gaat reageren, want ook Nederland heeft op Europees niveau ooit ingestemd met het uitgangspunt dat ‘gender budgeting’ een van de belangrijkste strategieën is om op een effectieve manier gelijkheid tussen mannen en vrouwen te bereiken. 

's Middags loop ik een paar uur door een Praagse lentezon om wat nieuwe hoekjes in deze prachtige stad te ontdekken. De Praagse lente blijft altijd boeien.