Dinsdagboek: mei en juni 2003

Dinsdag 24 juni 2003

Veel vergaderingen vandaag. Achtereenvolgens: Tweede Kamerfractie van GroenLinks, het college van senioren, de commissie Binnenlandse Zaken, de plenaire vergadering van de Eerste Kamer, de commissie Financiën en de Commissie Europese Samenwerkingsverbanden.

De vergadering van de Tweede Kamerfractie bezoek ik een uurtje. Ik vervang onze fractievoorzitter, Diana de Wolff, die verhinderd is. Het streven is dat ‘wij’ van de Eerste Kamer geregeld ons gezicht laten zien aan ‘de overkant’: de Tweede Kamer. In dat uurtje passeren talloze actualiteiten de revue: van de Europese top in Griekenland tot de toename van de geslachtsziekten, zonder dat er overigens een verband tussen beide bestaat. Naast me zit een fotograaf  en een journaliste van het glossy magazine ‘Elle’: ze blijken Femke Halsema te volgen voor een reportage in het najaar. Zo gaan die dingen.

Daarna naar ‘senioren’, zoals de vergadering van fractievoorzitters in de Eerste Kamer wordt genoemd. Onder leiding van de kersverse kamervoorzitter Timmerman-Buck wordt de gebruikelijke agenda afgewerkt. Welke agendapunten vullen de komende vergaderingen, wie bezoekt de jaarvergadering van de VN, van de WTO, wanneer worden de algemene beschouwingen gehouden enz. Ik stel de voortgang van de ‘verbeterpunten’ aan de orde. Enkele maanden geleden heeft GroenLinks een lijst met punten opgesteld om het functioneren van de Eerste Kamer te verbeteren, cq. te moderniseren. Zoals een open procedure voor de verkiezing van de voorzitter, wat inmiddels is gerealiseerd (zie het dinsdagboek van vorige week). De PvdA heeft gisteren een lijstje opgesteld van de toezeggingen die de kandidaat-voorzitters vorige week hebben gedaan.  Besloten wordt ook andere fracties in de gelegenheid te stellen om met hun wensen te komen, zodat na de vakantie een begin kan worden gemaakt met een aantal veranderingen. Een mooie klus voor de nieuwe griffier.

Daarna nog even het staartje van de commissie Binnenlandse Zaken meegepikt. Een klein jaar geleden heeft de Eerste Kamer geweigerd om het wetsvoorstel verkleining omvang Provinciale Staten in behandeling te nemen. De redenering, ook die van ons, was dat eerst de resultaten van de dualisering maar eens afgewacht moesten worden, alvorens het aantal statenleden te verminderen. Op de agendacommissie stond nu de vraag wanneer het wetsvoorstel te behandelen. Maar opnieuw vond de commissie –in meerderheid- dat het moment er nog niet is. De toegezegde evaluatie komt in 2006: in samenhang daarmee kan het wetsvoorstel worden afgehandeld.

In de plenaire vergadering vervulde ik een nieuwe rol: voorzitter van het stembureau. De twee ondervoorzitters werden gekozen. Beide kandidaten (Jurgens en Bierman) behaalden Oosteuropese meerderheden bij de schriftelijke stemmingen, zodat ik zo’n 65 keer beide namen in de vergaderzaal liet galmen. Daarna kwam mijn motie van vorige week in stemming  (zie hieronder). De motie werd aangenomen: dat was geen verrassing want in de wandelgangen had Van der Beeten al laten weten dat zijn fractie, het CDA, de motie zou steunen.

Daarna op naar de commissie Financiën, die ik tijdelijk voorzit. De commissie, waarvan de meeste leden nieuw zijn, heeft er zin en neemt het wetsvoorstel dat btw op e-commerce gaat heffen in behandeling.

De laatste commissievergadering is een gezamenlijke van Eerste en Tweede Kamer en gaat over de Europese grondwet. Nederland is in de conventie die deze grondwet voorbereid met vier parlementariërs vertegenwoordigd, die vandaag ‘terugkoppelen’. Het is een beetje praten achteraf en nieuwe gezichtspunten duiken er niet op. 

Dinsdag 17 juni 2003

Het oude ritme komt langzaam terug. Eerst een fractievergadering, waarin we mijn inbreng bespreken van vanmiddag in het debat over de Europese Grondwet. Want na de gezamenlijke commissievergadering van verleden week, staat het op de agenda van vandaag. Zo kunnen er alsnog moties worden ingediend en de meest recente ontwikkelingen worden besproken. De fractie gaat moeiteloos akkoord.

’s Middags wordt ook de nieuwe voorzitter gekozen. Alvorens het zover is komt de VVD-motie van verleden week in stemming. De VVD blijkt de tekst wat gewijzigd te hebben: de voorzitter moet een positieve opvatting hebben over de Eerste Kamer, maar het verleden mag worden vergeten: van ‘gebleken’ is geen sprake meer. Toch hebben wij, evenmin als PvdA, SP en D66 behoefte aan de motie, die echter wel wordt aangenomen. Daarna wordt er in twee ronden schriftelijk getemd. In de eerste ronde behaalt Schuyer (D66) de minste stemmen, hoewel 14 nog een respectabel aantal is, gezien het feit dat D66 maar drie leden heeft. Hij trekt zich terug voor de tweede ronde, waarin Jurgens verrassend veel stemmen haalt (34), ook van een aantal VVD’ers. Maar het is net te weinig om de CDA-kandidaat Timmerman, te verslaan. Zij behaalt 37 stemmen, niet eens een meerderheid. Er zijn drie blanco stemmen en een lid is afwezig. Het vertrouwen van een groot deel van de senaat moet ze nog verdienen. Dat kan alleen als ze zich losmaakt uit het netwerk dat Balkenende omspant en als een onafhankelijke voorzitter de vergaderingen van de Eerste Kamer leidt.

Daarna is het debat over de Europese grondwet. De regering wordt vertegenwoordigd door staatssecretaris Nicolaï. Er worden vele moties ingediend; ook ik dien er twee in. In mijn verhaal ga ik in op enkele aspecten die vorige week minder over het voetlicht zijn gekomen en betrek ik de meeste recente ontwikkelingen bij het debat, zoals de ‘Europese president’ die de regering niet wil, maar er toch aan zit te komen. 

Klik hier voor mijn bijdrage.

Dinsdag 10 juni 2003

Vandaag wordt de nieuwe senaat geïnstalleerd. Een feestelijke gebeurtenis, met veel gasten van vooral de nieuwe leden. Alvorens het zover is bezoek ik eerst een gemeenschappelijke commissievergadering van Eerste en Tweede Kamer over de Europese conventie. Zo’n gezamenlijke vergadering is vrij bijzonder. Ze vindt plaats in de vergaderzaal van de Tweede Kamer. Ik woon alleen het ochtenddeel bij, waarin alle partijen hun visie geven op de concept-grondwet van de Europese Unie. Deze is opgesteld door een grote groep mensen (‘de conventie’): parlementariërs en regeringsvertegenwoordigers van alle (toekomstige) lidstaten. Juist omdat parlementariërs van alle gezindten de conventie bevolkten is er meer bereikt dan het geval zou zijn als er op de gebruikelijke manier was onderhandeld, nl. tussen regeringen. Nu waren er veel meer coalities mogelijk in het onderhandelingsproces.  De grondwet valt in drie delen uiteen: de doelstellingen en uitgangspunten, de staatkundige architectuur en het beleid van de Europese Unie. Komende week stelt de conventie de eerste twee delen vast, waarna deze worden voorgelegd aan de Europese top van regeringsleiders die in het weekend van 20 juni in Griekenland plaatsvindt. Deel 3 (beleid) heeft meer tijd nodig. Het debat in de gezamenlijke commissie er dan vooral ook op gericht om de Nederlandse vertegenwoordigers in de conventie nog iets mee te geven.

Voor GroenLinks voert Tweede Kamerlid Farah Karimi het woord.  Andere partijen verdelen het woordvoerderschap over Eerste- en Tweede Kamerleden, maar dat vind ik niet nodig. Ik neem ‘Europa’ over van collega Ans Zwerver en moet me nog inwerken; bovendien kan ik er alleen de ochtend bij zijn. Farah houdt een prima verhaal dat enerzijds kritisch is (bijv. over de slappe opstelling van de Nederlandse regering die de Conventie aanvankelijk als een machteloze praatclub betitelde) maar ook de positieve punten benadrukt, zoals de  vooruitgang die is geboekt op het terrein van de democratisering, al blijft er nog veel te wensen over.

Net als vier jaar geleden komen vriendin en dochter uit Amsterdam over om de installatie mee te maken. Dat gaat van een leien dakje. Dat geldt niet voor het agendapunt: profiel en procedure voorzitter Eerste Kamer. GroenLinks heeft enkele maanden geleden aangezwengeld dat de deur op slot moet van het achterkamertje, waarin partijen bekokstoven wie de nieuwe voorzitter wordt. Een open verkiezing met meerdere kandidaten, discussie en vrije stemming. Aarzelend gingen de andere partijen akkoord. Het ziet er naar uit dat er drie kandidaten zijn: Timmermans (CDA), Jurgens (PvdA) en Schuyer (D66), waar volgende week uit gekozen gaat worden. De VVD komt plotseling met een motie waarin de profielschets verrijkt wordt met een nieuwe strofe: de voorzitter moet er blijk van hebben gegeven een persoonlijke opvatting over de Eerste Kamer te hebben die positief is. Een ‘move’ die vooral tegen Jurgens is gericht, omdat deze in een ver verleden, toen nog voor de PPR, in de Tweede Kamer een voorstel tot opheffing van de Eerste Kamer heeft gedaan. GroenLinks, maar ook de andere linkse partijen, vinden deze streek van de VVD laaghartig. In de profielschets staan alleen kwaliteiten en eigenschappen opgesomd en geen eisen aan persoonlijke opvattingen. De motie komt volgende week in stemming.

Na de vergadering wordt er nog wat gedronken en gesnackt. De nieuwe leden (meer dan de helft) gaan met een dikke tas huiswaarts. Daarin zit o.a. het gedenkboek ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de senaat. ‘Zo komen we van de voorraden af’ grapt een ambtenaar.

Dinsdag 3 juni 2003

Vandaag is het de laatste vergaderdag van de Eerste Kamer in deze samenstelling. De Provinciale Statenleden hebben vorige week hun stem uitgebracht en volgende week worden de gekozen senatoren beëdigd. Daarbij zijn overigens wel enige verrassingen. Zo is de VVD-lijst door toedoen van VVD-statenleden nogal door elkaar geschud en zijn er mensen met voorkeurstemmen gekozen die op een onverkiesbare plaats op de lijst stonden. Oudgediende Van Eekelen is daar o.a. het slachtoffer van geworden. De VVD-senatoren spreken er in de wandelgangen schande van, maar dat krijg je natuurlijk in een partij waar het egocentrische individualisme hoogtij viert. Bij nadere beschouwing van de uitslag blijken alleen de statenleden van GroenLinks en de SGP keurig allen op de nummer 1 van de lijst te hebben gestemd.

Bij zo’n laatste vergaderdag hoort het afscheid nemen. Dat gebeurt overvloedig, want bijna de helft van de kamerleden stapt, al dan niet vrijwillig, op. Dat geldt ook voor de helft van de GroenLinks-fractie: Wim de Boer, Cobi Schoondergang, Bob van Schijndel en Ans Zwerver keren niet meer terug. Voorzitter Braks, die er zelf ook mee op houdt, neemt met een kort praatje van alle vertrekkers afscheid, Van Eekelen neemt als onder-voorzitter van Braks afscheid, Ginjaar houdt namens alle vertrekker een (te) lang verhaal en de PvdA-fractie biedt alle kamerleden een alleraardigst boek aan met een keuze uit de gedichten waarmee elke PvdA-fractievergadering wordt afgesloten. En al deze rituelen worden vanaf de regeringstafel gadegeslagen door een zwijgende Balkenende. Aan het slot spreekt hij ook nog een kort, plichtmatig dankwoord uit. Vreemd eigenlijk dat de premier hierbij aanwezig is – en het woord voert. Ik heb het nog even nagekeken, maar vier jaar geleden was toenmalig premier Kok niet present.

Na het officiële deel is er nog een receptie in de Ridderzaal. Opvallend is dat er veel (ex-) Tweede Kamerleden en ministers rondlopen: allen van VVD- of CDA-huize. Het is een duidelijk signaal: rechts zit weer in het centrum van de macht.

Dinsdag 20 mei 2003

’s Morgens eindelijk weer eens een fractievergadering. Er wordt zo weinig vergaderd dat mijn buurman ('Zo, ga je weer naar de Eerste Slaapkamer?') bijna gelijk krijgt. We bespreken o.a. de ‘spoedwet wegverbreding’ die vanmiddag aan de orde is. Een soort noodwet die dit ultra-demissionaire kabinet wil doorzetten alsof het land aan de rand van de file-afgrond staat. Wij zijn daar tegen. Onze woordvoerder Sam Pormes heeft wel twaalf argumenten op een rij gezet. Maar omdat deze wet de Wet op de geluidshinder dreigt uit te kleden zijn er tekenen dat ook in het CDA nogal wat twijfelaars zijn. Maar zoals vaker blijkt ’s middags bij het debat dat de wet het met steun van VVD en CDA zal halen.

’s Middags heb ik een discussie met studenten van het Institute for Social Studies over de Nederlandse politiek in het gebouw van de ISS aan de Kortenaerkade. Ik loop er vanaf het Binnenhof naar toe en passeer het werkpaleis van de Koningin aan het Noordeinde. Het is een doods gebouw. Grinnekend besef ik me dat ik dit paleis voor het eerst zie na 4 jaar kamerlidmaatschap. De gebruikelijke theevisite die senatoren er eens per vier jaar afleggen, heb ik aan me laten voorbijgaan.

De studenten aan het ISS komen uit derde wereldlanden en volgen aan dit Instituut een studie van een of twee jaar. De ongeveer twintig studenten maken deel uit van de zogenaamde ‘derde kamer’ een platform waar 120 inwoners van Nederland en 30 mensen uit de derde wereld met elkaar discussiëren over internationale samenwerking en duurzame ontwikkeling. De Leidse professor Galen Irwin houdt een aanstekelijke inleiding over de politieke Nederlandse cultuur, die hij als Amerikaan –hoewel al 30 jaar woonachtig in Nederland- met eigenzinnige waarnemingen beschouwt. Hij benadrukt vooral het compromis- en consensuskarakter dat de Nederlandse politiek domineert, wat zijn oorsprong vindt in de verzuiling die Nederland tot voor enkele decennia zo kenmerkte. Met een VVD’er ga ik daarna in op allerlei vragen en opmerkingen van de studenten. Niet alleen over Nederlandse eigenaardigheden, maar ook over ontwikkelingshulp. In de discussie blijkt weer eens hoe mijlenver VVD en GroenLinks uit elkaar liggen als het gaat om zaken als ontwikkelingshulp, schuldenkwijtschelding en de rol van het IMF.

(Dinsdag 22 april en 19 april was er geen vergadering; 6 mei wel maar daar valt echt niets over te melden; 13 mei was er evenmin een vergaderdag.)