|
|
Crisis in de Europese Unie Europa-debat Crisis in de EU: grondwet uitgesteld, grote drie (Engeland, Duitsland, Frankrijk) versnellen het tempo, uitbreiding dreigt tweede rangs lidstaten op te leveren. Crisis ook in Nederland m.b.t. EU: VVD doet bij alles moeilijk (Polen, Turkije, financiën), CDA wil geen referendum (democratisch draagvlak) over grondwet en blijft de kaart van de christelijke tradities spelen. Resultaat
van dit alles is dat het toch al geringe krediet dat de EU onder de bevolking
heeft, verder erodeert. Is dat erg? GroenLinks hecht grote waarde aan Europese
samenwerking (nooit geen oorlog meer in Europa, oplossen grensoverschrijdende
problemen, sociaal, duurzaam en solidair Europa is op mondiaal niveau nodig en
een nuttig tegenwicht tegen de gevaarlijke alleingang van de VS).
Daarvoor is grote steun te verwerven, maar de agenda wordt gedomineerd door
onderwerpen die rechts/liberalen/conservatieven zo graag hoog op de EU-agenda
wilden hebben: de Eurozone (een munt, prijsverhogingen alom), de interne markt
(liberalisering publieke sector), de kritiek op de financiën van de EU (netto-betalerschap).
GroenLinks
wil meer: democratisering, sociaal Europa, bijdrage aan vrede en ontwikkeling.
Dat is geen makkelijk verhaal; plat nationalisme scoort altijd beter. De grondwet Door
de regering is een- en andermaal, onlangs nog tijdens het debat in de Tweede
Kamer op 19 november 2003 door de minister van Buitenlandse Zaken bij de
behandeling van het onderhavige wetsvoorstel, betoogd dat verbreding van de
Europese Unie samen moet gaan met verdieping. Oftewel uitbreiding is samenhang
met een constitutionele onderbouwing. Zonder dat blijft volgens de regering in
dat debat de EU ''een waterige club van een groot aantal landen met alleen een
interne markt'. Uitbreiding EUGroenLinks
staat positief tegenover de uitbreiding van de EU. Een grote diversiteit staat
de EU te wachten. Nadat de arme randen van de oude EU (Ierland, Portugal,
Griekenland) zich met miljarden EU-steun hebben ontwikkeld, komen er tien nieuwe
arme randen. Tien landen met 75 miljoen inwoners, een gezamenlijk BBP van 4% van
de totale economie van de EU-25 (vgl. NL met 4,5%). Tien republieken ook.
Katholieke landen, Grieks-orthodoxe landen, een land met de hoogste Europese
zelfmoordcijfers en bevolkingskrimp (Hongarije), een massa kleine boeren (Polen)
en een van de meest vervuilde industrieën (Tsjechië). De
tien landen willen zelf graag –overigens om uiteenlopende redenen- het is goed
voor de Europese veiligheid, positief voor de ontwikkeling van democratie,
rechtstaat en mensenrechten, kan bijdragen leveren aan verhoging van welvaart en
welzijn en aan een beduidend beter milieu. Dat klinkt natuurlijk allemaal
ontzettend positief –sommigen zullen zeggen naďef-. Tegelijkertijd zien de
eurosceptici allemaal gevaren. Uiteindelijk
is het EU-uitbreidingsdebat in de Tweede Kamer versmald tot
22.000 vnl. Poolse arbeidsmigranten (zegt het regeringscompromis) of
50.000-60.000 (zegt een hoogleraar gezondheidskunde uit Maastricht). Niemand
weet het, maar het ideologisch debat wordt gevoerd alsof het voor Nederland erop
of eronder is, waarbij de 26.000 met uitzetting bedreigde asielzoekers als joker
worden ingezet. Het primaat ligt in deze discussie natuurlijk bij de Tweede
Kamer, maar ik vind het een beschamende vertoning. Het
is ook navrant te moeten constateren dat deze veronderstelde arbeidsmigratie het
debat zo domineert, terwijl het slechten van allerlei muren binnen de EU juist
een van de wezenskenmerken is. En hoe verhoudt zich nu die angst voor
nieuwkomers tot de kansen die het Nederlandse bedrijfsleven krijgt? Daar zwijgt
de VVD over in alle talen. De ABN-AMRO-bank heeft daar een behartenswaardig
rapport uitgebracht. De export naar de nieuwe 10 landen zal fors toenemen
(vooral voedsel en agribusiness), het transport en de financiële
dienstverlening zal zijn weg in Midden-Europa in toenemende mate vinden en voor
aan aantal industrieën (kleding, schoenen, backoffice, elektronica) zijn de
lage lonen ter plekke zo aantrekkelijk dat zij nieuwe vestigingen zullen openen.
Kortom het bankwezen spiegelt het Nederlandse bedrijfsleven een rooskleurige
toekomst voor. Die overigens deels al is begonnen: in 2002 daalde de totale
Nederlandse export met 2,5%, met de 10 nieuwkomers steeg deze met 9%.
En
dan die 1 miljard euro die het Nederland meer zou gaan kosten, aldus Zalm. Deelt
de minister/staatsseceretaris deze opvatting? Gaat de Nederlandse bijdrage met
dat bedrag omhoog? Politieke
en economische criteria zijn niet onderhandelbaar, zo stelt de regering in de
Memorie van Toelichting op het wetsvoorstel. De tien voldeden bij aanvang
van de onderhandelingen aan de Kopenhagen-criteria, doen dat nog steeds en
zullen na toetreding, evenmin als de huidige lidstaten, daar niet opnieuw aan
worden getoetst. In haar antwoorden geeft de regering aan dat er een aantal
instrumenten zijn om EU-landen tot de orde te roepen als ze discrimineren,
mensenrechten schenden of corruptie onvoldoende bestrijden. De regering zegt in
antwoorden op vragen van de GroenLinks-fractie ook toe hierin een actief beleid
te voeren. Enkele A.I.-jaarboek-citaten: Gevangenisomstandigheden
voldeden doorgaans niet aan de internationale normen (Letland) Er
bleef bezorgdheid over de mishandeling van gedetineerden door de politie.
Sommige slachtoffers waren Roma. (Hongarije) Er
bestond bezorgdheid over de omstandigheden in detentiecentra en gevangenissen.
Internationale verdragsorganisaties deden aanbevelingen om de waarborgen tegen
marteling en mishandeling te versterken en om huiselijk geweld tegen vrouwen te
voorkomen. (Estland) In
een brief van december 2002 heeft de regering aan de TK uiteengezet welke
instrumenten er zoal zijn om de EU-landen bij de les te houden. Vraag is of de
genoemde instrumenten voldoende zijn. Zo worden de Raad van Europa en het
Europees Parlement genoemd. Natuurlijk van groot belang, maar wat doet de
Europese Raad? Verwezen wordt naar Richtlijn 2000/43/EG
. Maar dat is een richtlijn die zich beperkt tot Gelijke Behandeling
zonder onderscheid naar ras of etnische origine. Daarna is ook nog een Richtlijn
tot de instelling van een algemeen kader voor gelijke behandeling in werk en
beroep ingesteld. De
concept-grondwet spreekt naast ras of etnisch origine van geslacht, godsdienst
of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele gerichtheid. Die
grondwet is er echter nog niet, de uitbreiding is er binnenkort wel en het is de
vraag of het bestaande instrumentarium voldoende is. Ook voor wat betreft het
monitoren en het overwegen van eventuele sancties op EU-niveau. Het jaarlijks te
verschijnen Algemeen Verslag van de werkzaamheden van de EU, een pil van 500 blz.,
geeft daar geen uitsluitsel over. Evenmin als de Staat van de Europese Unie van
de regering. Vraag
is echter hoe wij kunnen controleren dat de Europese Raad, cq. de
regering daadwerkelijk een actief beleid voert om EU-lidstaten te houden
aan hun verplichtingen t.a.v. mensenrechten en non-discriminatie. Dat zou kunnen
door in het jaarlijkse EU-verslag en in de Staat van de Europese Unie expliciet
een paragraaf op te nemen die hierover verslag doet. Wil de regering die
toezegging doen? Cyprus/Turkije Al
kun je ook de stelling verdedigen dat door toetreding van het Grieks-Cypriotische
deel de verkiezingen in het Turkse deel positief zijn beďnvloed. Maar dat zou
tegelijkertijd een riskante strategie zijn, omdat Turkije nu een extra
drukmiddel in handen heeft om toetreding tot de EU te bewerkstelligen. Want
alleen dit land kan de deling van Cyprus ongedaan maken. Is de minister het met
me eens dat dit risico nu aanwezig is, dat er een oneigenlijk aspect sluipt in
de beoordeling of en wanneer Turkije lid van de EU kan worden? Citaat
A.I.-jaarboek: ‘Ondanks alle
vorderingen die de parlementaire democratie in Turkije, met een hunkerende blik
op Europa, de afgelopen jaren heeft gemaakt, wordt de mensenrechtensituatie nog
steeds grotendeels bepaald - in negatieve zin - door de veiligheidsdiensten, het
leger en de politie. Al dan niet vermeende interne (Koerden, Islamitische
fundamentalisten) en externe (Griekenland, Irak, Iran, Rusland) dreigingen
liggen hieraan ten grondslag. In Turkije ‘schittert’ dan ook het hele
spectrum aan mensenrechtenschendingen: marteling en mishandeling,
buitengerechtelijke executies, beknotting van de vrijheid van meningsuiting,
gevangenzetten van gewetensbezwaarden en ‘verdwijningen’.’ De
landeninformatie op de website van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse
Zaken spreekt van ernstige schendingen van mensenrechten in een aantal delen van
Turkije, moord door marteling, politieke verdwijningen, martelingen en misbruik
door veiligheidsdiensten zijn ‘widespread’. De verder weg liggende toekomst
Overigens: in de toekomst –na Roemenië en Bulgarije- nooit meer groepsgewijze uitbreiding. Ieder land verdient het om individueel beoordeeld te worden. En hoe reageert de minister van BuZa op het pleidooi van de president van Greorgië, Saakashvili, twee weken geleden in de RvE, waar hij een vurig pleidooi hield voor een spoedige toetreding tot de EU in het belang van de ontwikkeling van zijn eigen land, maar ook van een stabielere regio?
In het debat bleek dat een meerderheid van CDA, PvdA, GroenLinks, D66 en OSF van mening was dat het vrije verkeer van werknemers volop van toepassing moest zijn op de nieuwe lidstaten. Deze mening van de senaat stond recht tegenover die van de Tweede Kamer, die vond dat er juist wel beperkingen moeten worden opgelegd. En de regering bleek enkele dagen wel naar de Tweede, maar niet naar de Eerste Kamer te willen luisteren. Dat was de aanleiding voor het stellen van twee series schriftelijke vragen.
|