Vandaag begint onze toekomst

Openingstoespraak van Leo Platvoet, voorzitter GroenLinks, op het Eerste GroenLinks Congres, 24 november 1990 te Den Haag

Vrienden en Vriendinnen!

Kameraden!

Broeders en Zusters!

Partijgenoten!

In de rituele begroetingszinnen verschilden de partijen die nu deel uit maken van GroenLinks.

Laten we het houden op

Beste partijgenoten

Genodigden en Belangstellenden,

Dit oprichtingscongres van Groen Links vindt 15 maanden na de Tweede Kamerverkiezingen plaats.

Een korte periode om een nieuwe partijorganisatie te vormen. Essentieel bij het slagen daarvan was de politieke wil van alle geledingen, van Kamerfracties tot plattelandsafdeling, om van de verkiezingscoalitie een nieuwe politieke formatie te bouwen. Waar het CDA tien jaar over deed, lijkt Groen Links in ruim l jaar te lukken. De samensmelting van de afzonderlijke partijonderdelen is een kort maar hevig proces geweest. Het was geen liefde op het eerste gezicht, eerder een ingewikkelde veelhoeksrelatie, waar na een knuffelperiode steeds meer waardering en genegenheid een rol begonnen te spelen.

* een bewegelijk politiek tijdschrift (De Helling);

* een oerdegelijk maandblad voor Raads en Statenwerk (De Rode  Draad);

* een volledig gefeminiseerd partijbureau met 14.500 leden in de computer;

* een productief Vorming en Scholings Instituut;

* een diepgravend Wetenschappelijk Bureau;

* een radicaal Vrouwenbureau;

* een tweelotige EG-vertakking;

* en een zwellend aantal werkgroepen.

Dit alles uitgerust met behulp van enkele vitale delen die er nog waren:

* de postmoderne kantoormeubels van de PPR;

* en het ronde postbusnummer van de PSP.

Maar belangrijker dan al deze middelen is het inzicht en de inzet van al die duizenden actieve leden geweest die de groei van GroenLinks vanaf de basis hebben gestimuleerd.

Achteraf gezien was het scenario perfect, alsof Kasparov hier zelf de hand in heeft gehad. De geboorte van Groen Links vond dankzij de val van het tweede kabinet Lubbers vroegtijdig plaats diep in de nacht van 18 op 19 mei 1989 in een zweterige bovenkamer van restaurant De Rode Leeuw. Velen in den lande, ook van onze eigen aanhang, waren verrast en vroegen zich af of het niet allemaal te snel ging. Na de Tweede Kamerverkiezingen raakte de verdere integratie op landelijk niveau korte tijd in een impasse.

Een perfect samenspel tussen basis en top waarbij twee keer de wet van de remmende voorsprong op zijn kop werd gezet. In maart zijn de provincies aan zet om GroenLinks in alle staten te brengen.

Politieke ontwikkelingen

Echter, het belangrijkst voor de totstandkoming van GroenLinks waren en zijn de politieke ontwikkelingen die het bestaansrecht van de afzonderlijke partijen steeds meer ondergroeven:

* De internationale ontwikkelingen waarin de ideologisch bepaalde tegenstelling tussen Oost en West plaats maakt voor de economische tussen Noord en Zuid. De ontploffing van de communistische, totalitaire Oost-Europese regimes had onmiskenbaar een verdere ontideologisering binnen links tot gevolg. En ook dat had een positief effect op de integratie binnen Groen Links.

* De politieke situatie in Nederland: sinds 1977 vonden de partijen die nu Groen Links vormen elkaar in toenemende mate binnen en buiten het parlement in hun oppositie tegen de rechtse CDA/VVD kabinetten.

* Tenslotte de electorale wet dat onbegrepen verdeeldheid geen kiezers aantrekt maar afschrikt.

Kamerfractie

Al deze ontwikkelingen resulteren in het heugelijke feit dat wij vandaag een nieuwe politieke partij oprichten. De Tweede Kamerfractie is niet langer een fractie zonder partij. De Kamerverkiezingen leverden ons zes zetels op; een

En nu ik het toch over vertrekkende politici heb: hoe anders heeft Andrée van Es afscheid genomen? Het is jammer dat smaakmaker Andree van Es opstapt, al past het geheel in de wijze waarop zij in de politiek stond: radicaal en eerlijk, met een herkenbare mix van politieke en persoonlijke betrokkenheid. Hoewel het congres pas twintig minuten oud is, denk ik namens u allen te spreken: bedankt Andrée, geniet van je verdiende rust, tank bij, we zien je graag ergens terug, want je bent nog te jong om je memoires te schrijven!

Congresagenda

De onderwerpen die vandaag aan de orde komen horen bij een eerste congres. Politieke vernieuwing betekent ook een kritische blik op je eigen organisatie.

Groen Links is in de geriefelijke positie te kunnen beginnen aan de opbouw van een open, pluriforme partij. Vandaag wordt ook het GroenLinks Bestuur gekozen. Daarmee komt een eind aan de status van het huidige bestuur, dat bestond uit delegaties van de vijf afzonderlijke partijbesturen. Een constructie die er toe leidde dat via de kortst mogelijke lijnen elke stap tot integratie gedragen werd door alle partners.

De verkiezing van de Eerste Kamerlijst is een goede vingeroefening voor als over twee jaar de Tweede Kamerlijst aan de orde is. Vooral het nut van een kandidatencommissie moet blijken, een fenomeen waar een deel van ons mee vertrouwd is, maar een ander deel in het geheel niet.

Dilemma groen-links

De verhouding tussen economie en ecologie, gezien de naam van onze partij een wezenlijk punt, staat vandaag ook op de rol. Een dilemma waar wij nog niet uit zijn. De koppeling tussen links en groen is onomstreden voor wat de productiekant betreft: er dient een uitgebreid en samenhangend stelsel van verboden, normen en sancties te komen voor bedrijven die grond, water en lucht vervuilen. Nederland loopt in deze hopeloos achter bij andere landen. arenlang wordt er gedebatteerd over de schadelijke gevolgen van wegwerpverpakking en kankerverwekkende toevoegingen in allerlei producten zonder stringente wetgeving te realiseren. consensusdenken.

Heffingen op het gebruik van vervuilende stoffen in het productieproces is een nieuw middel dat GroenLinks creatief in de strijd heeft geworpen.

Moeilijker wordt het bij de koppeling groen-en-links als het gaat om de consumptiekant. Het 15%-minima debat is daar het beste voorbeeld van. Een schijntegenstelling hoor ik velen, en mezelf, denken. Maar is dat zo? Meer koopkracht voor de laagstbetaalden leidt tot meer vervuilende consumptie. Zoals de grote koopkracht van midden- en hoge inkomens automatisch leidt tot een hoge graad van vervuilende consumptie: auto- en vliegreizen, elektronica in vele toepassingen. Echter, een hoger inkomen kan ook betekenen: een goed geïsoleerde woning, gezonder voedsel, geen financiële drempels om aan kunst, cultuur en ontspanning deel te nemen. Maar is het rechtvaardig dat slechts een beperkte, bevoorrechte groep daar van mag profiteren?

Dilemma oud-nieuw

Een tweede dilemma waar Groen Links voor staat is de oud-nieuw verhouding. Progressieve christenen, radicalen, communisten en pacifistisch-socialisten ruilen hun partij in voor GroenLinks. In 1991 zullen de vier afzonderlijke partijen worden opgeheven. Het samengaan trok een grote groep nieuwkomers die in de oude, verdeelde situatie niets zagen. Maar zijn daarmee de inspiraties, de analyses, de utopieën van de oude partijen tevens overbodig geworden? Hij betitelde het manifest als een dikke erwtensoep zonder spek en worst. Nu mag dat voor vegetariërs aantrekkelijk klinken, spek en worst zijn wel de smaakmakende ingrediënten.

Op dit moment wordt gewerkt aan een nieuwe tekst die hopelijk op passende wijze oude, maar relevante vormen en gedachten combineert met nieuwe. Natuurlijk, de tegenstelling loonarbeid-kapitaal is niet de enige verklaringsgrond voor alle maatschappelijke verschijnselen, evenmin als de tegenstelling mens-natuur. Staatsbezit is geen garantie voor democratisch, sociaal en ecologisch beheer van voorzieningen. Dit soort dogma's zijn de in de loop van de jaren '80 verlaten. En het moet gezegd worden: te lang heeft de ontwikkeling in het denken binnen radicaal-links stil gestaan om met nieuwe ideeën en alternatieven te komen voor de vastgelopen situaties op tal van terreinen. Deze impasse wordt met de vorming van Groen Links doorbroken. Daarbij is het de kunst om de diversiteit aan inspiratiebronnen waar Groen Links uit put op zijn actuele meerwaarde te schatten. Niet om zo een nieuwe, afgeronde, dominante GroenLinkse ideologie te proclameren.

Compromisloos en utopisch geformuleerde doelstellingen in termen van fundamentele mensenrechten zijn daarin even onontbeerlijk als de antifascistische strijdbaarheid van de CPN, de christelijke confrontatiebenadering van de EVP, het anti-militarisme van de PSP en de progressieve-coalitie oriëntatie van de PPR.

Progressieve machtsvorming

Groen Links wil een bijdrage leveren aan de progressieve machtsvorming in dit land. Niet door de vorming van een Progressieve Volkspartij, wel door het voeren van een uitdagende, inhoudelijke discussie met PvdA en D66. In de huidige politieke situatie, waarin de PvdA alleen naar rechts kijkt en D66 in de luwte aanzwelt onder invloed van de vleesgeworden innemendheid Van Mierlo, lijkt het perspectief van een bruikbare progressieve meerderheid ver weg. Mede door de belangrijke en soms fundamentele verschillen die er bestaan tussen D66, PvdA en Groen Links. Naast de ecologische is het met name de sociaal-economische politiek die om een krachtig en verstaanbaar links alternatief roept. De grote groep langdurig werklozen m.n. onder migranten, de marginalisering van meerjarige minima, en de stagnatie van de individualisering in de sociale wetgeving zijn daar even zovele redenen voor. Het is toch een illusie van PvdA en de ministerloze regeringspartij D66 te menen dat op deze punten met het CDA zaken gedaan kunnen worden. Het CDA dat het gezin als slijpsteen van de samenleving blijft propageren en bij elke tegenvaller roept om het loslaten van de koppeling tussen uitkeringen en inkomens. Een verdere uitbouw en verdieping van Groen Links is noodzakelijk om vanuit een sterke positie nieuwe impulsen aan een progressief perspectief te geven. Niet omdat wij graag stokpaardjes berijden, maar omdat bestuurlijke, sociale en ecologische vernieuwing alleen mogelijk is, wanneer een mogelijke progressieve meerderheid daartoe wordt benut.

Actiepartij: Geen Oorlog in de Golf

Groen Links is niet alleen een partij van parlementariërs en bestuurders. De consequentie van onze pretenties is ook dat we buiten de talrijke vergaderzalen aanwezig moeten zijn om de vele vormen van strijd te ondersteunen. Op dit punt moeten wij zeker voortbouwen op bestaande tradities. Met de noodzakelijk naar binnen gerichte werkwijze is dit het laatste jaar verwaarloosd. Daarom is het goed dat de laatste weken overleg is gevoerd met een aantal organisaties, waaronder het Anti-Golfoorlog comité, om te komen tot een breed opgezette demonstratie tegen de oorlogsdreiging in de Golf. Om zo ook een tegenwicht te bieden tegen de oorlogstemmingmakerij die ook in Nederland langzaam maar zeker doorsijpelt. Deze demonstratie zal op 15 december in Amsterdam plaatsvinden onder de leuzen  'Geen Oorlog in de Golf' en ‘Haal de oorlogsschepen terug’. Ik roep PvdA, D66, IKV en Pax Christi op hun weifelende houding te laten varen en de demonstratie te ondersteunen.

  Groen Links moet de ambitie hebben tegen heersende opvattingen in een voortrekkersrol te vervullen. Een nauwe band met ontwikkelingen buiten de parlementaire circuits is daarvoor van levensbelang. Een open partijcultuur is nodig om duizend bloemen te laten bloeien.

Partijgenoten, congres van GroenLinks, vandaag begint onze toekomst. Laten wij er een goede start mee maken.