Leo Platvoet

[ Start ] [ Contact ] [ Sitemap ] [Zoeken]

 

Odyssee Reisgidsen

Monarchie & Republiek 

Herman Gorter

GroenLinks

Een Ander Nederland

Gepubliceerde artikelen

Dualisme

Zuidelijke Kaukasus

Dinsdagboek

Eerste Kamer

Raad van Europa

Emancipatiemachine

Stappen door de Nieuwe Stad

PSP

Reisverslagen

BMC

 

 

Cameratoezicht onder democratische controle van de gemeenteraad

Wetsvoorstel Wijziging van de Gemeentewet en de Wet politieregisters in verband met de invoering van regels omtrent het gebruik van camera's ten behoeve van toezicht op openbare plaatsen (cameratoezicht op openbare plaatsen) (29440).

 plenair  28 juni 2005

Het voordeel van dit wetsvoorstel is dat er nu een eind komt aan de wildgroei van allerlei manieren waarop het cameratoezicht tot nu toe in de gemeenten in het openbare gebied werd toegepast. Er worden duidelijke regels gesteld. De andere kant van de zaak is de schrikbarende toename van het aantal maatregelen dat de privacy schendt. Deze zijn bedoeld om onveiligheidsgevoelens te bestrijden, maar ze leiden ook tot een ongerichte opsporing van criminaliteit. Verschillende zaken zijn de afgelopen jaren in deze Kamer de revue gepasseerd: de toepassing van DNA, de integratie van persoonsnummers, de identificatieplicht, het opslaan van e-mail- en internetbezoeken, het registreren van boekenuitleen. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de maatregelen die, vaak onder aanvoering van liberalen, zijn ingevoerd en die ervoor zorgen dat de staat alles te weten krijgt van zijn burgers. Ik kan niet nalaten om even een uitspraak van minister Pechtold naar aanleiding van het rapport Politie in Ontwikkeling te citeren: "Wij moeten het niet gewoon gaan vinden dat 16.000.000 mensen permanent worden bespied en gecontroleerd." Toch is dat in toenemende mate het geval gezien alle genomen maatregelen en de maatregelen die er nog aan komen. Is de opvatting van minister Pechtold de opvatting van het kabinet?

In het rapport Politie in Ontwikkeling wordt gepleit voor een heel intelligent, grootschalig en permanent cameratoezicht op de invalswegen van de grote steden, op de luchthavens en in de zeehavens. Het profiel van mensen kan worden vertaald naar persoonskenmerken; verder kunnen nummerborden worden geregistreerd. Daarop is al hier en daar kritiek geuit. Ik begrijp dat de voorstellen uit het rapport nog niet zijn vastgeklonken in wetgeving. Hoe moet ik wat daarin wordt voorgesteld echter beschouwen in het kader van dit wetsvoorstel? Is dit wetsvoorstel een eerste plakje in een salamitactiek die uiteindelijk uitkomt bij wat in het rapport wordt bepleit? Deze minister heb ik nog geen afstand horen nemen van dit rapport. Misschien is het voor hem ook een brug te ver om dat te doen, maar ik wil wel dat hij duidelijk uitspreekt dat wat wij nu bespreken, met die plannen helemaal niets te maken heeft.

Het cameratoezicht wordt gepresenteerd als een preventief middel, maar incidenteel kan het ook worden gebruikt als een algemeen opsporingsmiddel. Anderen hebben er al op gewezen dat de minister in het debat in de Tweede Kamer niet helder heeft geantwoord op de vraag in hoeverre dit niet alleen een incidenteel maar ook een structureel opsporingsmiddel zou kunnen zijn. Wellicht is er ondertussen bij de minister sprake van voortschrijdend inzicht, zodat hij de Eerste Kamer daarover wel hom of kuit kan geven.

De gemeenteraad kan op basis van dit wetsvoorstel een verordening vaststellen die de burgemeester de bevoegdheid geeft om vaste camera's te plaatsen. Kan de gemeenteraad ook alle openbare plekken in de gemeente per verordening aanwijzen als een plek waar cameratoezicht kan plaatsvinden, waarna vervolgens aan de burgemeester wordt overgelaten om van zijn bevoegdheid gebruik te maken? Of moet in de verordening concreet worden aangegeven om welke plekken in de gemeente het gaat?

De beelden mogen ten hoogste vier weken worden bewaard. De termijn is verruimd via een amendement van de Tweede Kamer. Als bewijs kan worden ontleend aan beelden die onverhoopt ouder zijn dan vier weken, is dan sprake van onrechtmatig verkregen bewijs?

De minister stelt in de stukken heel zeker dat het niet de bedoeling is dat preventief cameratoezicht in de plaats kan komen van de agent op straat. Via de zoekterm "cameratoezicht" op Google kwam ik op websites van TNO, het ministerie van Justitie en allerhande bedrijven die in de branche werkzaam zijn. Op die sites las ik overal dat dit een fantastisch middel is om het personeelstekort bij de politie te bestrijden. In dat kader zie ik dit voorstel toch wel. Het zou moeten worden ingebed in een algemener, preventief beleid van de politie, dat onder meer is ingepast in het veiligheidsbeleid dat de gemeenten moeten voeren. Welke maatregelen denkt de minister te kunnen nemen om ervoor te zorgen dat de gemeenten het op de hiervoor genoemde manier oppakken?

Tweede termijn: 

De minister heeft gezegd dat het cameratoezicht meer ondersteuning dan vervanging is van blauw op straat. Als je scherp luistert, constateer je dat het voor een deel ook vervanging is. Is dat een goede ontwikkeling? Er is naar voren gebracht dat er mee moet worden gekeken en dat er capaciteit moet zijn op het bureau om uit te rukken, mocht er iets gebeuren wat niet door de beugel kan. Dan heeft cameratoezicht direct het effect waarvoor het mede bedoeld is. Bovendien zegt het iets over de beschikbare capaciteit om daadwerkelijk iets te doen. De minister is niet duidelijk ingegaan op de vraag hoe hij daartegen aankijkt.

Ik begon met de opeenstapeling van beleid, waardoor de macht van de overheid wordt vergroot en het privacyvraagstuk groeit. Ik heb een beetje gespeeld met de opvatting van minister Pechtold dat het niet de kant op moet gaan dat 16 miljoen mensen permanent worden bespied en gecontroleerd. Ik weet best dat een aantal maatregelen niet in de portefeuille van deze minister zit, maar in die van zijn collega Donner: het bewaren van internet- en emailgegevens, bibliotheekgegevens en noem maar op. De opeenstapeling van dit beleid gaat in toenemende mate de kant uit waarvoor minister Pechtold waarschuwt. Ziet deze minister dat ook? Is hij zich bewust van dit gevaar? En is hij het ermee eens dat privacy een belangrijk element moet vormen bij een evaluatie?

Het gaat niet alleen om beeld, maar ook om geluid; bij video gaat het ook om audio, om het in hifi-termen te gieten. Dat vind ik toch een heel ruime interpretatie van de wet. Het gaat om beelden die worden bewaard en waarmee iets zou kunnen gebeuren. De minister zegt dat je daaronder ook geluid moet verstaan. Ik zie dat toch anders. Zoals het nu wordt voorgeschoteld vanuit Groningen, gaat het niet om het vastleggen van geluid om vervolgens iets te doen met hetgeen wordt gezegd; het gaat alleen om een signaal dat er opwinding is. Het is echter een vrij eenvoudige technische ingreep om niet alleen beelden, maar ook stemmen op te nemen. Dan zijn wij weer een stapje verder op de weg van de controle. Ik vind het een gemakkelijke interpretatie van deze wet, waarin uitsluitend over beeld wordt gesproken. Ik kan de minister hierin niet volgen.

Wij zullen voor deze wet stemmen, omdat wij het belangrijk vinden dat er duidelijke regelgeving komt en dat die wordt ingebed in de lokale democratie. Tegelijkertijd hopen wij dat gemeenten terughoudend hiervan gebruik zullen maken en zich vooral zullen richten op andere vormen van preventie.